Ukuyocela

Izinto zesiko namasiko ziyahlonishwa ziphinde zihlonishiswe KwaZulu ngoba ukukhuluma into efundiswa ebuncaneni bomuntu ukuthi uma ukhuluma ukhuluma uziqoqe noma umncane ukhuluma nomuntu omdala kanti ke futhi noma umdala ukhuluma nomncane uyaziqoqa. Ingakho nje ingane engahloniphi kungagxekwa yona isikhathi esiningi kepha kugxekwa isandla ekhule ngaphansi kwaso ekhaya ngoba kusuke kubhekelwa ekutheni kushuthi umzali wayo wehlulekile ukuyifundisa okanye isandla sakhe asikho bukhali uhlulwa ingane. Lapha asibheki ukuhlonipha nje lokhu okujwayelekile kepha sibheka ukuhlonipha la insizwa isuke izocela ukuganiselwa khona, sisho la okuzoba sekhwni layo, kubo kwentombi le esuke izoyicela. Uma kuzocelwa isihlobo esihle insizwa iyaye ifune abantu abazoyikhongela kuqala ngoba phela ngeke kube iyona izozikhulekela ekhweni layo, icele ubuhlobo obuhle. Abakhongi ke kuba abantu abanesisoka abakwazi ukukhuluma bebeke into ngobunono uma yenze iphutha yakhetha abakhongi ababheka inyoka ngezandla esikhotheni iba senkingeni impela ngoba isuke izoguga iphakethe.

Uma abakhongi bethunyiwe emzini womnumnzane, sebedlulile kwimcikilisho yokumemeza ngaphandle emasangweni akulelokhaya abayokhonga kulo, bangeniswa nasendlini kwaphuma nemvulamlomo ngokuhamba ngokohlelo nangokwesiko, umkhongi omdala uyaye ayibeke ezithebeni, ayeneke eyokuthi uzengani ekhaya, asho inhlosongqangi yakhe benemkhongi omncane. Loludaba balubeka kanjena “Eh bobaba silapha nje ekhaya singabakwaLanga, sizovuthela inhlansi yomlilo kazokhele. Silapha nje sithunywe nguNdodana ukhala ngokuthi kunembali enhle ayibone laphekhaya, manje usithumile ukuthi sizomcelela yona lembali naye azoyoyitshala KoSothole nakhona iqhakaze. Manje sithi asizwe ukuthi uKhalo lwalapha ekhaya lumekanjani. Konke lokho akakushongo ngomlomo kodwa usifumbathisile amabheka sisho izinkomo phela njengoba engakehliswa nje enqoleni yomlilo. Ube esesinika Ilanda elilodwa, kwaba eZimasi avutshiwe ezintathu, Impofana eyodwa, kube Nendl’ evaliwe embili. Manje besicela ukuzwa kobaba ukuth kulokhu esikuphethe kushoda okungaki.” lapha umkhongi usuke ekuveza ukuthi njengoba bezocela isihlobo esihle abahambi nje belengise izandla kepha zikhona izinkomo abaziphethe abazocela ngazo isihlobo esihle.

Ngokujwayelekile ke abaziphathi zonke izinkomo ngoba phela kusuke kungakavunyelwana ngenani elizokhishwa. Ngoba phela lowo kuba umphako wabo abakhongi uma sebephindela emumva kulensizwa ebathumile ukuthi bayitshele ukuthi ekhweni layo babize kanjani bese kuyahlelwa ke ukuthi izimfanelo sezizonke zizoba kanjani. Uma kuwukuthi insizwa le isuke isiphuthuma ifuna ukusheshe iganwe ibatshela ngaphambi kokuba bahambe abakhongi bayo ukuthi icela nencwadi yezibizo bebuye nayo khona izozihlelela ngendlela. Kuleli khasi besithi qaphu qaphu siveze ukucikoza kolimu kanye nesisoka esisetshenziswa abakhongi uma beyocela isihlobo esihle bethunywe yilo ofuna ukukhongelwa ngoba phela umuzi wendoda uyahlonishwa kanti nesiko likukhuthaza kakhulu ukugcinwa kwalo.