Inganekwane yesiZulu: ULahle noBhontshisi

ℹ️ Ulwazi oludalwe umphakathi · Funda isexwayiso

Kwasuka sukela, kwakukhona uLahle noBhontshisi. Laba bobabili babezwana kakhulu. Langa limbe uLahle waqonywa yintombi enhle kanti noBhontshisi uyayithanda lentombi. UBhontshisi wadinwa wagana unwabu ukuthi akaqonywanga, intombi yakhetha umngani wakhe. Lokho kwamphatha kabi uBhontshisi, akaze abuthithi quthu ubuthongo, ethatha ebeka ecabanga isu lokuhlukanisa uLahle nentombi bese ithanda yena. Wacabanga ukuthi uma engafa uLahle engasala ethandana kahle … Read more

Inganekwane yesiZulu: UNtandane noNtandose

ℹ️ Ulwazi oludalwe umphakathi · Funda isexwayiso

Kwasukasukela, kwakukhona uNtandane noNtandose kanye nomama kaNtandose. Umama kaNtandane washona, wanyengudadewabo kamama kaNtandose. Ngelinye ilanga umama kaNtandose wayehambile eyotheza ehlathini lebhubesi ezwile ukuthi izinkuni zakhona zitholakala kalula futhi zomile. Wahamba wayotheza wathi esetheze waqeda qhamukiyane ibhubesi esabopha inyanda yakhe wethuka, lwameqa uvalo. Lakhuluma ibhubesi lathi, ”WeNkosikazi  kusho bani ukuthi theza ehlathini lami?” Waphendula umama, “Akushongo … Read more

Inganekwane yesiZulu: Impisi enonya

ℹ️ Ulwazi oludalwe umphakathi · Funda isexwayiso

Kwasukasukela, kwakukhona ufudu, impisi kanye nengulube. Langa limbe ufudu luzidlela amakhowe kwaqhamuka impisi eyayidume ngenhliziyo yayo embi. Yafika yacikeka ukubona ufudu ludla futhi lubukela lujabule, yaluxhavuna ngezidladla zayo yalugaxa esihlahleni yalushiya kanjalo lulenga kuhle kwendaba engaqediwe ukuxoxwa. Ufudu lwasala lukhala, lungakwazi ukwehla. Amakhowe alo aconsisa amathe lwase luwadla ngamehlo, lungakwazi ukuzehlela. Ngosuku olulandelayo kwaqhamuka ingulube … Read more

Inganekwane yesiZulu: Inyoni yamasi

ℹ️ Ulwazi oludalwe umphakathi · Funda isexwayiso

Kwasukasukela, kwakukhona indoda eyabe ifuna umsebenzi, yase ihambe kakhulu iwufuna kodwa ingawutholi. Kuthe ngolunye usuku yawuthola komunye umlungu, yaqashwa yasebenza ngaso leso sikhathi. Wase ethi umlungu uzomuholela inyoni ngoba imali owukheshi akanayo. Umlungu wathi le nyoni inezimanga, izomenzela yonke into ayifisayo. Ayike yanikwa inyoni indoda, umlungu wathi, “Ndoda, hamba uye ekhaya ungedluli ndawo.” Nebala yahamba … Read more

Inganekwane yesiZulu: UDemezane kagogo nochakijane

ℹ️ Ulwazi oludalwe umphakathi · Funda isexwayiso

Kwasukasukela, kwakukhona ugogo owayehlala nomzukulu wakhe uDemezane. Langa limbe, kusekuseni  uDemezane wahamba wayongqongqoza emnyango kagogo wakhe. Ngalelo langa kwakulusuku lwakhe lokuzalwa. Ugogo wakhe minyaka yonke uma nje kulusuku lwakhe lokuzalwa wayemupha isipho. Wacishe wamelwa inhliziyo umnyango kagogo wakhe uvulwa uchakijane. “Ungubani wena ovula umnyango kagogo, umshonisephi ugogo?” kubuza uDemezane, ngolaka. “Ngingumfowabo kagogo wakho, ungalinge ukukhahle … Read more

Inganekwane yesiZulu: Umfana ongumhlabelo wengwe

ℹ️ Ulwazi oludalwe umphakathi · Funda isexwayiso

Kwasukasukela, kwakukhona indawo eyayinehlathi elesabeka kakhulu. Lelihlathi lalaziwa ukuthi ligcwele amabhubesi, izingwe kanye nezinye izilwane ezinobungozi. Ibhubesi yayingcono kakhulu impilo yalo ngoba lalibaleka ligibele emthini. Kwakuyisono nengwe, yayingakwazi ukukhetha ukugibela emthini ngoba iyakwazi ukucaca emthini. Kwakukhona ingwe eyayihlala eduze kulendawo. Ingwe yatshela umndeni wayo ukuthi inesifiso sokuvakashela umhlobo wayo ohlala ngemuva kwentaba. Ingwe yayinemithwalo eminingi okwakumele … Read more

Inganekwane yesiZulu: Isalukwazi nezimu

ℹ️ Ulwazi oludalwe umphakathi · Funda isexwayiso

Kwasuka sukela, kwakukhona isalukazi nezimu. Isalukwazi besihlala nengane kanye nomkhwenyana wakwaso, bevuka beyohlakula ugogo asale ekhaya. Ngelinye ilanga uma bephuma beya emasimini ugogo asale ezibusisa ngamasi kamkhwenyana okhambeni. Afake nebheshu likamkhwenyana, ahlale esigqikini somkhwenyana . Kuhambe isikhathi umkhwenyana asole kuthi khona odla amasi akhe. Abuze, “Ubani lona ozenza mina odla amasi ami?” Baphike nesalukwazi sithi … Read more

Inganekwane yesiZulu: Umgexo wezimanga

ℹ️ Ulwazi oludalwe umphakathi · Funda isexwayiso

Kwasuke sukela, kwakukhona iNkosi eyayibathanda abantwana bayo kanye nesizwe sayo. Kwathi ngelinye ilanga, umfana owayelusela iNkosi wangafika. INkosi yanquma ukuthi kube ngabafana bayo abazoyokwelusa ngalelo langa. Nangempela abafana bazikhiphe izinkomo zikayise, bazelusele endaweni eyayibukeka iyinhle, ilihlathi futhi inotshani obuningi. Zathi zizitika izinkomo, abafana bahlala phansi baphumula emthunzini owawushaya umoya omnandi. Umfana ongumagcino yena athi usayozikhulula. … Read more

Inganekwane yesiZulu: Imbila nomsila wayo

ℹ️ Ulwazi oludalwe umphakathi · Funda isexwayiso

KwesukesukelaCosiKwakukhona imbilaSampheka ngogozwana Emandulo zonke izilwane ezazikhona ziphila zazinganayo nhlobo imisila. Lana sibala ezasekhaya nezasehlane okuyiziNja, amaKati, iziNkomo, iziMbuzi, iziMbongolo, amaHhashi, iziNgulube nazo zingenayo imisila. Ehlane zonke nje zazinganayo nalapho sibala oNogwaja, iziNyathi, iziMpunzi, iziNdlovu, amaBhubesi – kahle kahle nje zonke zazinganayo imisila namashoba eziphunga ngakho. Kuthe ngokubona lokhu uMdali wabe esecabanga ukuthi kahle kahle … Read more

Inganekwane yesiZulu: Imbali kaBathulile

ℹ️ Ulwazi oludalwe umphakathi · Funda isexwayiso

Kwasuka sukela… Kwakukhona intombazane, igama layo kwakungu Bathulile. Lentombazane yayingenabo abazali, bashona ngokuminza edamini. UBathulile wasala yedwa futhi engenabani angathembela kuye, wayehamba engena imizi akhelene nayo ecela ukudla. Abanye babemupha namagama aziswane kanti abanye bemxoshe bengamuphi lutho. Njalo uma efuna ukukhala nokuthandaza wayehamba aye entabeni, acele izinhlanhla. Kwaphela iminyaka uBathulile ehlupheka, kwathi ngelinye ilanga kwenzeka … Read more

Inganekwane yesiZulu: Kusinda abakwa Gwala

ℹ️ Ulwazi oludalwe umphakathi · Funda isexwayiso

Kwasukasukela, kwakukhona abangani abababili okwaku ngamantombazane. Ngelinye ilanga babezoya emcimbini wezilwane endaweni yazo. Kwakumele beyoqhudelana nengwe ngokulwa ukuze oyedwa wabo ezoba yinkosi yezilwane. Lo omunye owayaziwa ngamandla wayezizwa futhi enomfutho. Kanti omunye wayethothobele engazi noma liyaphuma noma liyashona. Zahamba izinsuku umngani onamandla elokhu egcona omunye. Lwafika olwamanqamu zaphuma zonke izilwane zizobuka, yaphuma ingwe naye waphuma … Read more

Inganekwane yesiZulu: Abangani abakhulu impungushe nendlulamithi

ℹ️ Ulwazi oludalwe umphakathi · Funda isexwayiso

Kwasukasukela… Kwakukhona indlulamithi kanye nempungushe. Zombili lezi zilwane zazithandana, zingabangani futhi zichitha isikhathi esiningi ndawonye njengoba zazingabangani. Ngolunye usuku impungushe yezwa inkemane. “Woza sambe mngani wami,” esho kumngani wakhe indlulamithi. “Mngani wami asihambe, asiye lapha ngaphesheya emasimini siyofuna okuya ngasethunjini.” “Umbono omuhle lowo, asinikele khona mngani wami”, kusho indlulamithi iconsa amathe. Indlulamithi yabe isicabanga nje … Read more

Inganekwane yesiZulu: Ukati wasedolobheni nokati wasemakhaya

ℹ️ Ulwazi oludalwe umphakathi · Funda isexwayiso

Kwasukasukela, kwakukhona uNqeqe ukati wasedolobheni kanye nokati wasemakhaya. Ukati wasemakhaya wahlela ukuya edolobheni ukuze athole ipheya elisha lezibuko. Usehlangana nokati wasedolobheni esitobhini. “Sawubona wemhlobo wami kade yagcinana”, kusho ukati wasedolobheni. “Impela ayisazani”, kusho ukati wasemakhaya, noma engaboni kahle neze. Wayemangazwe ubude bamabhilidi kanye nokungaboni imvelo njengoba ejwayele emakhaya. Ukati wasemakhaya wafaka izibuko zakhe. “Bushonephi ubuhle … Read more

Inganekwane yesiZulu: Indoda yesikhwama semali

ℹ️ Ulwazi oludalwe umphakathi · Funda isexwayiso

Kwasukasukela, kwakukhona indoda eyayidakiwe isazoba nohambo. Yahamba yayogibela ibhasi esitobhini, isiyozela injalo. Yathi nje ingahlala phansi yazithinta amakhokhi, yabona ukuthi isikhwama sayo semali silahlekile. Yazama ukuziqoqa kanye nokuziqinisa ukuze ikwazi ukuma noma izidakelwe. Yasukuma yathi, “Yeyi nina! Nonke enilapha masela ndini, ngifuna isikhwama sami semali, ositshotshile akaziveze manje.” Yakhombisa ukuzethemba indoda ngokusho lamazwi abagibeli ebhasini … Read more

Inganekwane yesiZulu: Uphondo lwenkomo

ℹ️ Ulwazi oludalwe umphakathi · Funda isexwayiso

Kwasukasukela, kwakukhona ubaba, intombazane kanye nomama. Langa limbe umama wagula washona, ubaba wasala nengane yentombazane. Ubaba waqhubeka nempilo wathola omunye unkosikazi, waganwa futhi. Lo baba waganwa ikati lentaba elalinengane yentombazane. Ikati lentaba lalithatha izimpahla zale ntombazane ezinhle, lizinike ingane yalo. Intombambazane kamkhwenyana walo eyinike ezingamadabudabu, ezigugile. Langa limbe intombazane ihambe iyolusa izinkomo, yahlala phansi yakhala, … Read more

Inganekwane: Unogwaja onejubane

ℹ️ Ulwazi oludalwe umphakathi · Funda isexwayiso

Kwasukasukela, kwakukhona unogwaja onejubane. Emandulo kwakukhona unogwaja owawugijima kunazo zonke ezinye izilwane epulazini. Wayeziqhenya kakhulu impela ngokuthi uyazehlula ezinye izilwane epulazini ngokugijima. Wayengakwazi nokuzibamba elokhu exoxela ezinye izilwane ukuthi ungumgijimi ovelele yena. “Ngigijima ngishiye nesithunzi,” wayeqhoshela ngokuphindelela umngani wakhe, ugwinsi. Ngelinye ilanga ekuseni unogwaja nogwinsi bahlangana esangweni elingena ensimini yasepulazini. Akuthathanga isikhathi eside ngaphambi kokuthi … Read more

Inganekewane: Amawele

ℹ️ Ulwazi oludalwe umphakathi · Funda isexwayiso

Kwasukasukela, kwakukhona amantombazane amabili angamawele, ayeneminyaka eyishumi kanti amagama alamawele kwakungu Lungile noNokulunga. Langalimbe kuvalwe izikole acela kuyise ukuvakasha ekhaya komama, kugogo wabo. Lamawele ayekwazi ukwenza yonke imisebenzi yasekhaya: ukugeza izitsha, ukupheka, ukuhlakula, ukutheza  kanye nokukha amanzi. Endaweni ayeyigugu futhi ethandwa kakhulu ngenxa yokukhuthala kanye nokuziphatha kwawo. Ayeziphatha kahle kakhulu edlula onke amantombazane asendaweni. Zazikhona izinkomba … Read more

Inganekwane yesiZulu: Ubuqili bemfene

ℹ️ Ulwazi oludalwe umphakathi · Funda isexwayiso

Kwasukasukela, wakukhona umama owayehlala nomntwana wakhe. Umakhelwane wakhe kuyi mfene. Imfene yayidume ngokuntshotsha iphinde idle abantwana. Umama wayesebenza emaplazini kude kakhulu nekhaya. Umama wayenendlela afundisa ngayo ingane yakhe futhi yayazi ukuthi nguye kuphela okhuluma nayo ngaleyo ndlela. Njalo umama uma ebuya wayethi, “Mntanami ngivulele, ngikuphathele isinkwa nebhotela.” Umntwana wayevula ngemuvanje kokuzwa lawomazwi kamama wakhe. Imfene … Read more

Inganekwane yesiZulu: Izinkwa ezintathu

ℹ️ Ulwazi oludalwe umphakathi · Funda isexwayiso

Kwasukasukela, kwakukhona indoda eyayisebenza ezimayini iminyaka eminingi ingasayi ekhaya. Kwathi mhla ithatha umhlalaphansi umqashi wayo uzoyinika imali engango-R5000.00 noma izinkwa ezintathu. Isinkwa ngasinye sinomumangalisokqnye kanye nomyalelo waso. Yacabanga indoda yathi, ‘kulungile mlungu wami, nginike izinkwa’. Isinkwa sokuqala umyalelo uthi ungahambi ngendlela enqamulelayo. Isinkwa sesibili noma ungahlwelwa ungangeni muzi wamuntu. Isinkwa sesithathu noma yini ozofike ukubone … Read more

Inganekwane yesiZulu: Ugogo nabafana abathathu

ℹ️ Ulwazi oludalwe umphakathi · Funda isexwayiso

Kwasukasukela, kwathi ngelinye ilanga ugogo ezihambela eya ehlathini wahlangana nabafana abathathu abangagqokile. Wahamba nabo ugogo waya nabo endlini wafika wabanika izinto zokugqoka. Wathi ugogo, “Obani obani amagama enu bantabami?” Baphendula abafana, “uNgembazo, uSobathathu kanye noNgabangcono.” Wathi ugogo, “Ngembazo ngicela uyothenga isinkwa ubuye sizodla”, ahambe uNgembazo afike esitolo acele ukuthenga. Odayisayo abuze ukuthi uthengani, engakhulumi athi, … Read more